Opgaven en doelen BAW en DPRA

In de regio zuidwest Utrecht (beheergebied HDSR) werken nu nog twee netwerken aan de doelen van de DPRA en BAW. Om efficiënter en effectiever te kunnen zijn, worden deze twee netwerken samengevoegd tot één breed samenwerkingsverband. De doelen en opgaven binnen het BAW en DPRA voor de komende jaren hebben we op een rij gezet, en daaraan voegden we onze eigen ambities toe.

Afvalwaterketen: Bestuursakkoord Water (BAW)

Aan de verwerking van het afvalwater werken in de regio zuidwest Utrecht 14 gemeenten en het waterschap: de gemeenten zorgen voor de inzameling van het afvalwater -inclusief regenwater- en transporteren dit naar een overnamepunt. Het waterschap transporteert het laatste stuk en zuivert het water, waarna het wordt geloosd in het oppervlaktewater. Voor de komende jaren wachten grote uitdagingen; zoals kennisverlies door pensionering, klimaatverandering (meer neerslag, langere periodes van droogte en hogere temperaturen), en onderhoud of vervanging van riolen en zuiveringen. Deze en nieuwe ontwikkelingen vragen om aanvullende afspraken, zodat onze regio ook in de toekomst de beschikking houdt over een veilig en duurzaam watersysteem.

Onze doelen en opgaven op het gebied van de afvalwaterketen zijn:

1. Kennis en innovatie: er is groeiend behoefte aan specialistische kennis en capaciteit op het gebied van de afvalwaterketen. Voor zowel de kleinere als grote gemeentes is het lastig individueel in deze behoefte te voorzien, waarbij ook de vergrijzing een rol speelt. De aanwezige kennis moeten we bundelen, borgen en verder ontwikkelen.
2. Data, verzameling en analyse: hoe we omgaan met het verzamelen en openstellen van beschikbare data voldoet. In de afgelopen periode is hierbij het accent verschoven van verzamelen naar analyseren. Langzaamaan schuift dit door naar gezamenlijke operationele projecten.
3. Gezamenlijke thema’s/projecten: we werken samen op verschillende onderwerpen, waarbij de belangstelling per aangesloten organisatie nogal kan verschillen. De term ‘afvalwaterketen’ vertalen we breed, in feite spreken we over de waterketen. Thema’s waarop we samenwerken zijn: Meten & Monitoren, Hemelwater, Assetmanagement, Grondwater, Stedelijk Water en Bewonersparticipatie.

Inmiddels zijn aanvullende afspraken gemaakt op het BAW (addendum BAW). In dit addendum staan nieuwe en hernieuwde afspraken over:

4. Ontwikkelen van een gezamenlijke visie en aanpak om de kansen van de informatiesamenleving beter te benutten: digitalisering is een belangrijke bron van groei, innovatie en nieuwe bedrijvigheid. In de informatiesamenleving ontstaan nieuwe kansen, ook voor de watersector. Sturen met data en technologieën maakt het ons makkelijker om samen én integraal te werken.
5. Een gezamenlijke aanpak en inspanning tegen digitale dreigingen: tegenover de kansen van digitalisering staan bedreigingen, bijvoorbeeld op het gebied van cybersecurity. Cybercrime, cyberspionage en cybersabotage kunnen systemen en processen verstoren, met grote gevolgen voor de volksgezondheid, veiligheid en economie. Voor deze digitale bedreigingen willen we een gezamenlijke aanpak en inspanning leveren.
6. Het succes van regionale samenwerking verder professionaliseren: door kennis te delen, taken gezamenlijk uit te voeren en investeringen op elkaar af te stemmen, zijn al veel successen in de regio behaald. We willen nu vervolgstappen zetten om het (afval)waterbeheer verder te professionaliseren en om de personele kwetsbaarheid van organisaties te verminderen.
7. Een afgestemde, regionale implementatie van de Omgevingswet in de waterketen: in 2021 treedt de Omgevingswet in werking. De nieuwe wet biedt ons kansen om meer regionaal maatwerk te leveren. De consequenties voor het stedelijk (afval)waterbeheer en de drinkwatersector zijn groot. Daar willen we mee aan de slag.

Ruimtelijke Adaptatie: Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA)

Tot 2019 werkten in onze regio zes gemeenten, de VRU (Veiligheidsregio Utrecht), het waterschap en de provincie gezamenlijk aan klimaatadaptatie/ruimtelijke adaptatie. Met ingang van 2019 werken alle 14 gemeenten in het beheergebied van HDSR aan de bewustwording van de gevolgen van klimaatverandering. We willen samen actie ondernemen voor het klimaatbestendig en waterrobuust inrichten van de stedelijke omgeving in zuidwest Utrecht. De CRA (Coalitie Ruimtelijke Adaptatie) is hiermee uitgebreid met 8 gemeenten.

Gezamenlijk werken de partners aan het implementeren van de zogenaamde ‘7 ambities’ van het DPRA. Deze zijn: zie afbeelding rechts.

Bijbehorende doelen:

• Ruimtelijke adaptatie in 2020 te laten landen in alle plannen en projecten;
• In 2050 een klimaatbestendige regio zijn. De basis van het DPRA voor het ontwikkelen van een klimaatbestendige en waterrobuuste omgeving komen voort uit de thema’s:

1. Waterveiligheid
2. Wateroverlast
3. Droogte
4. Hittestress
5. Bodemdaling
6. Meerlaagse veiligheid

De laatstgenoemde twee thema’s (5 en 6) zijn sinds kort benoemd tot onderdeel van het DPRA. Daarnaast is er een duidelijk verband met het thema waterkwaliteit (opgave vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water).

In onze regio kiezen we voor een aanpak die leidt tot een blijvende adaptieve ontwikkeling. Het klimaatbestendig en waterrobuust inrichten van de ruimte gaat niet van de ene op de andere dag. Het is een proces van samenwerken met veel verschillende disciplines en partijen. Werkenderwijs laten we klimaatbestendig en waterrobuust inrichten landen bij betrokken partijen.

Het aanpakken van deze opgaven kunnen we als overheid niet alleen. Oplossingen en keuzes bepalen we met meerdere beleidsvelden zoals:

• Openbare ruimte: inrichting, gebruik, groenbeheer, riolering en oppervlaktewater;
• Nieuwbouw en ruimtelijke ontwikkelingen, herstructureringen, particuliere eigendommen;
• Infrastructuur en (kwetsbare) nutsvoorzieningen;
• Milieu, duurzaamheid, toekomstagenda en (water)recreatie.

Vanuit de DPRA richten we ons op de volgende doelen:

1. Versteviging van de samenwerking en een gezamenlijke kennisagenda: een samenwerking die gericht is op kennisdeling, actie, strategische positionering en werken aan een klimaatbestendige toekomst. Inzicht hebben in elkaars uitvoeringsprojecten is een manier om aan de slag te zijn met de toekomst van de regio. Juist gezamenlijke uitvoeringsprojecten presenteren de kracht van onze regio.
2. Concretisering van (pilot)projecten: maatregelen ter voorkoming van wateroverlast, droogte, hitte en het beperken van de gevolgen van overstromingen zijn bekend, maar hoe ze exact toe te passen, is vaak nog een lastige opgave voor bestuurders, beheerders, bewoners, boeren en beleggers. Voldoende capaciteit hebben is noodzakelijk om juridische hobbels weg te nemen, inhoudelijke kennis en kunde in te brengen en ontwerpcapaciteit in te zetten op het juiste moment.
3. Meenemen van ruimtelijke adaptatie doelen in de realisatie van projecten: ruimtelijke en economische plannen voor projecten (zoals ontwikkeling van de Merwedekanaalzone, centrum-west Nieuwegein) die de komende vier jaar de realisatiefase in gaan, zijn vaak jaren geleden ontwikkeld. De totstandkoming van adaptatiedoelen moet er toe leiden dat vanaf 2020, ruimtelijke adaptatie als vanzelfsprekend is verankerd in alle plannen en projecten in regio zuidwest Utrecht.
4. Een goede implementatie van ruimtelijke adaptatie in omgevingsplannen, via de Omgevingswet: in 2021 treedt de Omgevingswet in werking. Deze nieuwe wet biedt de mogelijkheid om ruimtelijke adaptatie op te nemen in de ruimtelijke ordeningsprocedures zodat voorgenomen klimaatbestendige en waterrobuuste plannen en projecten ook daadwerkelijk tot uitvoering komen.